گزارش کارگاه آموزشی بررسی حیطه های شناختی درطراحی سوال

به نام خدا

     گردهمایی گروه  آموزشی علوم اجتماعی ناحیه 2 زنجان ( دورۀ متوسطه) روز سه شنبه1390/9/29باحضور جناب آقای  واحدی مدرس مراکز تربیت معلم استان و اعضای  محترم  گروه شاغل علوم اجتماعی پیرامون (   حیطه های یادگیری و بکارگیری آن در طراحی سوالات امتحانی ) برگزار شد . رئوس مطالب طرح شده در این گردهمایی جهت استفاده ی همکاران محترم ارائه می گردد .

تعاریف و اصطلاحات مشابه :

ارزشیابی : Evaluation   فرایند جمع آوری – توصیف و تحلیل داده ها برای قضاوت در مورد عملکرد افراد یا برنامه ها

اندازه گیری : Measurement   فرایند کمیت دادن به صفات یا رفتار های مورد نظر براساس نظم و قاعده ای خاص

سنجش :  Assessment  به مجموعه ی فعالیت هایی گفته می شود که با روش ها و ابزار های متفاوت جهت اندازه گیری صفات و یا تغییرات رفتاری در فرآیند پیشرفت تحصیلی ، انجام می پذیرد .

آزمون : test  یک ابزار مناسب برای تعیین میزان تغییرات رفتاری یا پیشرفت تحصیلی .  

مراحل کلی تهیه ی یک آزمون مناسب :

1-     تهیه ی جدول هدف – محتوا ( جدول مشخصات )

2-    انتخاب نوع آزمون و نمره گذاری

3-    اجرا یا برگزاری آزمون

4-    تحلیل  نتایج آزمون وکیفیت سوالات

نکاتی مهم در تهیه  یک آزمون مناسب :

-         سوالات باید از آسان به مشکل تنظیم شوند ( ترتیب قرار گرفتن سوالات می تواند براساس سطوح حیطه های شناختی یا فصل کتاب و یا ... باشد .)

-         سوالات باید بطور مناسب در سطوح مختلف حیطه های یادگیری توزیع شده باشند .

-         باید از انواع سوالات استفاده شود .( چند گزینه ای – تشریحی – صحیح / غلط  - جورکردنی و ... )

-         هر سوال باید یک هدف آموزشی را بسنجد .

-         بارم هر سوال باید با جواب مورد نظر تناسب داشته باشد .

-         در تدوین سوالات باید بودجه بندی کتاب رعایت شود .

-         متن یک سوال نباید راهنمای پاسخ آن سوال و یا سوالات دیگر باشد .

-         سوالات باید با عبارت دقیق و دور از ابهام طرح شوند .( دانش آموزان باید برداشت یکسان از سوال داشته باشند .)

-         اهداف مهم کتاب باید در کل آزمون مورد توجه قرار گیرد .

-         سوالات باید از روایی لازم برخوردار باشند .( سوال باید برای سنجش هدف مورد نظر مناسب باشد .)

-         برای پاسخ سوالات تشریحی باید دامنه و حدی در نظر گرفته شود . 

حیطه های یادگیری :حیطۀ شناختی،حیطۀ عاطفی، حیطۀ مهارتی(روانی-حرکتی)

حیطۀ شناختی : تغییرات رفتاری مطلوب ومربوط به ذهن وفعالیت های ذهنی است که دارای سطوح زیر می باشد :

1-    دانش : مطلبی را حفظ کردن و یا آن را به همان شکل  به خاطر سپردن و بازیابی ویادآوری است .

2-    فهمیدن :  معنی ویا مفهم مطلب گفته شده را به هنگام فهمیدن وبه شکل یا بیانی متفاوت تعریف کردن است .

3-    به کار بستن : مطلب ارائه شده را در یک موقعیت جدید بکار گرفتن .

4-    تجزیه و تحلیل :  شکافتن و روابط اجزاء یک موضوع کلی را کشف کردن .

5-    ترکیب : اجزا را کنار هم قرار دادن و چیز جدیدی ساختن .

6-    ارزشیابی : قضاوت کردن . 

مثال :   طرح سئوال در مورد   مفهوم کج روی : (( به رفتار هایی که برخلاف عقاید ، ارزش ها و هنجارهای جامعه باشد ، کجروی می گویند . ))

1-   سئوال درسطح  دانش : به رفتارهایی که برخلاف عقاید ، ارزش ها وهنجارهای جامعه باشد ، .............. می گویند .

2-   سئوال درسطح   فهمیدن : منظور از کجروی چیست ؟ به طور مختصر شرح دهید .

3-    سئوال درسطح   به کار بستن : نبستن کمربند ایمنی بیانگر چه رفتاری است ؟

4-   سئوال درسطح   تجزیه و تحلیل : علل کجروی برخی از افراد جامعه چه می باشد ؟ شرح دهید .

5-   سئوال درسطح   ترکیب : متنی سه جمله ای در بارۀ کج روی  و پیآمد های منفی آن ارایه دهید    .

6-   سئوال درسطح   ارزشیابی : به نظر شما آیا همواره کجروی منفی ارزیابی می شود ؟ شرح دهید .

جدول تقسیم بندی نمرات به سطوح حیطه های شناختی جهت طرح سوالات امتحانی دوره متوسطه نظری در رشته ی علوم اجتماعی :

ردیف	نام درس	تقسیم نمره بین سطوح مختلف حیطه های شناختی
		دانش	فهمیدن	کاربرد	تجزیه و تحلیل	ترکیب	ارزشیابی	جمع کل نمرات
1	مطالعات اجتماعی	6	7	3	2	1	1	20
2	جامعه شناسی 1	6	7	3	2	1	1	20
3	جامعه شناسی 2	6	7	3	2	1	1	20
4	علوم اجتماعی سال چهارم	6	7	3	2	1	1	20

 شاخص های کمی تحلیل یک آزمون :

1-    میانگین 

2-    میانه     

3-    نما یا مد

4-    ظریب دشواری       100 *  تعداد پاسخ های گروه بالا + تعداد پاسخ های گروه پایین  

                                                                     تعداد هر دو گروه

5-    ظریب تعیین یا تمیز =   تعدادپاسخ های صحیح گروه پایین– تعداد پاسخ های صحیح گروه بالا

                                                                     تعداد یکی از گروه ها 

سوالاتی مناسب هستند که ظریب دشواری آن ها بین 0 تا 0/5 باشد ولی ظریب تمیزآن ها بالاتر از  0/5 باشد .

6- کمک به تحلیل نتایج آزمون توسط خود دانش آموزان برای تشخیص نقاط  قوت وضعف خودشان